Drugs

Skateboarden brengt Zuid-Afrikaanse jongeren samen in ‘Wheels of Change’

For English, click here 

Co-producent en co-founder Jaime Prins werd tijdens zijn bezoek aan Zuid-Afrika geconfronteerd met de armoede en onveiligheid die er heerst. Een hoop jongeren hangen maar wat rond en gaan uit verveling aan de drugs of sluiten zich aan bij een gang. Omdat Jaime en Johan zelf al hun hele leven skateboarden, besloten zij om iets aan deze schrijnende situatie te doen door het opzetten van een sociale onderneming: Get Your Shit Together. Zo werden er zo’n honderd skateboards in Nederland ingezameld die zij uitdeelden in Zuid-Afrika en maakten zij, samen met een enthousiaste vriendengroep, de documentaire Wheels of Change. In deze film zijn de Zuid-Afrikaanse jongeren aan het woord die skateboarden aangrijpen om aan een uitzichtloos leven te ontsnappen.

Het belang van een community

Waarom Get Your Shit Together specifiek voor skateboarden in Zuid-Afrika heeft gekozen? Die vraag is volgens Jaime tweeledig. Ten eerste heeft hij zijn hele leven al geskateboard, en weet hij heel goed hoe fijn het is om bij een community te horen die bestaat uit respect, creativiteit, vrijheid en lol. In zo’n community heb je vrienden om je heen die dezelfde drijfveer hebben als jij en dit is voor vele Zuid-Afrikaanse jongeren ondenkbaar. Ten tweede merkte hij, toen hij voor het eerst in Zuid-Afrika was, dat er in het land ontzettend veel westerse invloeden zijn en dus ook faciliteiten om te skateboarden. Het bizarre is alleen dat het beoefenen van sport voor een groot deel van de bevolking onbetaalbaar is.

Omdat skateboarden een toegankelijke sport voor iedereen moet zijn, is GYST contacten gaan leggen met maatschappelijke organisaties in het land, die ook het verschil wilden maken met skateboarden. ‘Ik merkte al heel snel dat die organisaties waardevolle inzichten en adviezen met ons deelden. Iedereen stond er zeer positief  tegenover om samen te werken. Zij wilden hun passie voor skateboarden op alle mogelijke manieren vormgeven,’ aldus Jaime Prins.

‘Ik vond het bizar dat het zo relaxed was om samen te werken met mensen die 10.000 kilometer verderop wonen, zonder ze ooit gezien te hebben. Wij vertrouwden elkaar omdat we dezelfde passie voor skateboarden deelden. In Port Elisabeth hebben wij bijvoorbeeld samen een skateboard wedstrijd georganiseerd waar twee communities samen kwamen: de bestaande skateboard- community en een groep kinderen uit een opvangtehuis in een krottenwijk. De kinderen gingen voor hun eerste keer skateboarden en werden aangemoedigd en geinspireerd door de ervaren skateboarders. Het was voor hen sowieso al een bijzondere dag omdat zij niet heel vaak uit hun krottenwijk kwamen.

Erg bijzonder dat dit zo’n groot succes was. Een vriend van ons die in Zuid-Afrika heeft gewoond, bracht ons met een vriend van hem, een skateboarder, in contact en via die persoon kwamen wij bij alle organisaties terecht waar wij uiteindelijk mee hebben samengewerkt. De mensen onderling kenden elkaar bij naam, terwijl er soms wel een paar duizend kilometer tussen hun in zat.. In Kaapstad kennen zij de skaters in Johannesburg, Port Elisabeth, Sithumba, en andersom. Dit was dus best bijzonder, want zo zie je de verbondenheid van de skateboard-community terug.’

Onveiligheid & armoede

In Wheels of Change zien we een hoop kinderen terug die skateboarden als lifestyle hebben omarmd. Niet alle kinderen mochten echter gefilmd worden in verband met hun veiligheid. In Kaapstad was GYST bijvoorbeeld bij een opvangtehuis in Khayelitsha, één van de grootste krottenwijken in heel Zuid-Afrika. De coach gaf meteen aan dat niet iedereen gefilmd mocht worden, want als de verkeerde personen het zouden zien dan was de schuillocatie van de kinderen bekend. Vaak waren dit straatkinderen die gevangen waren genomen om de criminaliteit of de prostitutie in te gaan. Jaime: ‘we hebben dus veel meer materiaal opgenomen voor de film, maar mochten een hoop niet gebruiken, zodat deze kinderen veilig bleven.’

De documentaire is in vier stukken opgedeeld. Elk hoofdstuk staat voor een specifieke plek die Jaime met zijn team bezocht heeft. De hoofdstukken spelen zich af in Kaapstad (Khayelitsha) waar wij met Skate-Aid samenwerkten, Johannesburg (One Love Skate Expo), Sithumba (Indigo Skate Camp) en in Port Elisabeth(King’s Beach Skateboarding). “Deze reis was bewust zo gepland omdat wij dan het enorme contrast tussen arm en rijk konden overbrengen”. Tijdens het filmen heeft de crew zich op deze plekken regelmatig onveilig gevoeld. ‘Toen we een jongetje in Kaapstad interviewden, waarschuwde hij ons dat wij vermoord of neergeschoten konden worden omdat wij in “hun township” waren. Dit werd snel bevestigd omdat er op het moment van filmeneen rel ontstond waar jongeren de politie aanvielen en met stenen gingen gooien. Dit deden zij om hun eigen community te beschermen van de corrupte agenten. Het was echt een eye-opener dat het daar voor kinderen heel normaal is om een schietpartij mee te maken of dat je overvallen wordt. Dat idee werd door iedereen om ons heen bevestigd. Ook in Johannesburg vertelde één van de oprichters van One Love dat je zomaar kunt worden neergestoken en dat hij dit van heel dichtbij had meegemaakt. Voor de jeugd in Europa is dit natuurlijk ondenkbaar.

Get Your Shit Together

Jaime heeft vorig jaar juni samen met zijn goeie vriend Johan Get Your Shit Together opgezet. Zij begonnen toen met het inzamelen van skateboards via Social Media, skatewinkels en hun eigen netwerk. Ook hebben zij zelf extra materiaal ingekocht en waren er meerdere sponsoren die achter hun doel stonden.

Zij hebben het project deze stevige naam gegeven, zodat direct duidelijk is wat hun missie is. Met deze documentaire willen zij het bewustzijn verhogen en dus meer support krijgen voor het organiseren van nieuwe projecten.

Tijdens hun eerste project in Zuid-Afrika heeft het team 100 skateboards weggegeven. Dit hebben zij altijd in samenwerking met de lokale partners gedaan zodat zij zeker waren dat hun donaties ook op de lange termijn effect hebben. Jaime: “Als een kind met een skateboard over straat gaat dan wordt hij beroofd en dat zou zonde zijn van de investering. Onze partners zorgen er voor dat dit niet gebeurt”.

Jaime geeft aan dat er nog veel te doen is, niet alleen in Zuid-Afrika, maar in heel Afrika. Een nieuw skateboard kost in Zuid-Afrika omgerekend zo’n 100 euro. Hier leidt de lokale skateboard industrie onder omdat er maar weinig jongeren zijn die een skateboard kunnen betalen. Het hoort voor iedereen toegankelijk hoort te zijn.  Jaime: ‘Wij denken dat skateboarden daar de potentie heeft om het wereldwijde skateboard-niveau te behalen. Het is daarbij belangrijk om meerdere jongeren hiermee te laten kennismaken, omdat de sport heel belangrijk is voor het tot stand brengen van sociale interactie. Het is een kans om even van hun dagelijkse problemen te ontsnappen en plezier te hebben. Iedereen heeft een vorm van ontspanning nodig. Bovendien dienen de coaches als rolmodel voor de jongeren, waardoor zij eerder geneigd zijn om op het rechte pad blijven.’ De jongeren creëren zo een mindset die hun in staat stelt doelen te stellen en die te realiseren: vallen, opstaan, nog een keer proberen, net als in het echte leven.

Authentieke verhalen

Het team van Get Your Shit Together heeft er bewust voor gekozen om vooral de jongeren en de hulporganisaties in Zuid-Afrika aan het woord te laten. Het was voor hen belangrijk dat het verhaal verteld werd door de jongeren en organisaties die dagelijks met deze onwerkelijke situaties om moeten gaan, zodat je het verhaal echt vanuit hun standpunt beleefd. Door deze keuze te maken, hebben ze veel meer persoonlijke verhalen kunnen filmen dan ze van tevoren hadden gedacht.

Uiteindelijk was het filmen van de verhalen binnen 2,5 week klaar en is Ralph, onze cameraman, zo’n drie maanden bezig geweest met het monteren van de documentaire. Er zat wel veel werk in het leggen van contacten met de organisaties daar en het opzetten van de sub-projecten, maar dat ging behoorlijk soepel. Alleen het verschepen van de skateboards was frustrerend: de Zuid-Afrikaanse douane is heel streng in het importeren van buitenlandse goederen. Dit doen zij om hun eigen industrie te beschermen. Wij betaalden dus flinke invoerrechten voor het tweedehands materiaal wat wij gratis weg wilden geven. Uiteindelijk kwam de pallet met skateboards weken later aan, precies op de dag dat wij zelf ook in Zuid-Afrika aankwamen.

In première bij SCENECS

Vorig jaar was Jaime al op het SCENECS International Filmfestival aanwezig. Jaime vertelt: ‘ Vorig jaar zomer was ik met CEO Arya in gesprek over dit project en toen was ons team al bezig met het inzamelen van skateboards. We wilden graag laten zien waarom we doen wat we doen, en het maken van een documentaire bleek al snel een goede manier om meer bewustzijn te creëren. Ik ben heel erg blij met de film nu hij af is en ben erg trots dat Wheels of Change bij SCENECS in première gaat. Voor ons is het heel belangrijk dat wij alle sponsors en mensen die ons gesteund hebben kunnen laten zien hoe belangrijk hun bijdrage is. Daarnaast is deelname aan het filmfestival de beste manier om onze eigen leermomenten en ontwikkelingen op filmgebied te leren kennen.

Voortbouwen op succes

‘Nadat de film bij SCENECS is vertoond, gaan we de film ook screenen in Zuid-Afrika en in Oostenrijk. Dit laatste omdat Matthias, een van onze teamleden, daar vandaan komt en wij hier ook veel support hebben gekregen. De documentaire hebben we voor 90% zelf gefinancierd, en dit was het absoluut waard. Omdat wij zien hoe effectief dit project is geweest, willen we het nu nog groter gaan aanpakken. Hier hebben wij meer financiële steun voor nodig. Tijdens de live Q & A op het SCENECS festival zal ik alle vragen hierover beantwoorden.’

Tot slot wil Jaime benadrukken hoe bijzonder het is dat er in Zuid-Afrika zo veel faciliteiten zijn om te skateboarden. Als jongeren ook daadwerkelijk de middelen hebben om de sport uit te oefenen, dan gaat dit een enorm verschil maken. De community steunt elkaar en leert elkaar, naast de sport, ook andere vaardigheden die essentieel zijn voor hun alledaagse leven. Jaime zegt daar vrienden voor het leven te hebben gemaakt en een netwerk te hebben opgebouwd, die ook voor toekomstige projecten ingezet gaat worden.

Willy Bakker

Beeld: Ralph van Boeschoten(NL), Faaiek Croy (ZA)

Bekijk de trailer op vimeo
Volg ons op Instagram
Koop hier jouw tickets voor SCENECS